بارش باران بعد از سمپاشی

بارش باران بعد از سمپاشی: بررسی کامل تاثیر بارش باران بعد از سمپاشی بر اثربخشی سموم، دوره کارنس، و راهکارهای مدیریت. با مشاوره گلستان خندانی، از سلامت گیاهان خود در هر شرایطی محافظت کنید.

مقدمه

مطلبی که در ادامه با شما همراهان گرامی، باغبانان دقیق و دوستداران پرتلاش گیاهان به اشتراک می گذاریم، با همت و نگاه کارشناسانه تیم تولید محتوای گلستان خندانی تهیه و تدوین شده است.  یکی از دغدغه های همیشگی باغبانان، به خصوص در فصول پربارش یا در مناطقی با آب و هوای متغیر، موضوع ” بارش باران بعد از سمپاشی ” است. این اتفاق می تواند سوالات و نگرانی های زیادی را در مورد اثربخشی سموم، لزوم سمپاشی مجدد و پیامدهای زیست محیطی آن ایجاد کند. 

بارش باران بعد از سمپاشی: چالشی برای باغبانان و راهکارهای مدیریت آن

سمپاشی، یکی از روش های رایج برای کنترل آفات و بیماری های گیاهی در باغ ها، مزارع و گلخانه هاست. اثربخشی این عملیات به عوامل متعددی از جمله نوع سم، غلظت صحیح، زمان مناسب و نحوه پوشش گیاه بستگی دارد. اما یکی از عوامل محیطی غیرقابل کنترل که می تواند تمامی زحمات باغبان را تحت تاثیر قرار دهد، بارش باران بعد از سمپاشی است. 

چرا بارش باران بعد از سمپاشی می تواند اثربخشی سموم را کاهش دهد؟

برای درک بهتر لزوم مدیریت صحیح در هنگام بارش باران بعد از سمپاشی، ابتدا باید بدانیم که باران چگونه می تواند بر عملکرد سموم تاثیر منفی بگذارد.

شسته شدن سموم از سطح گیاه (Wash-off Effect)

بسیاری از سموم، به خصوص سموم تماسی (Contact Pesticides) که برای اثربخشی باید مستقیماً با آفت یا عامل بیماری زا تماس پیدا کنند، بر روی سطح برگ ها، ساقه ها و سایر اندام های گیاهی قرار می گیرند. بارش باران بعد از سمپاشی، به ویژه اگر شدید باشد، می تواند این لایه سم را از روی سطح گیاه شسته و آن را وارد خاک یا محیط اطراف کند. این پدیده که به آن “اثر شستشو” یا Wash-off Effect گفته می شود، اصلی ترین دلیل کاهش اثربخشی سموم پس از بارندگی است. 

رقیق شدن غلظت سموم و کاهش دوره پایداری

حتی اگر باران به طور کامل سم را از سطح گیاه نشوید، می تواند باعث رقیق شدن لایه سم موجود بر روی گیاه شود. این کاهش غلظت، توانایی سم را برای از بین بردن آفت یا کنترل بیماری کاهش می دهد. علاوه بر این، رطوبت ناشی از باران می تواند بر دوره پایداری (Residual Activity) برخی سموم تاثیر گذاشته و سرعت تجزیه آن ها را افزایش دهد، در نتیجه مدت زمان محافظت از گیاه کوتاه تر خواهد شد.

تاثیر بر جذب سموم سیستمیک در اثر بارش باران بعد از سمپاشی

سموم سیستمیک (Systemic Pesticides) برای اثربخشی باید توسط گیاه جذب شده و در شیره گیاهی جریان پیدا کنند. بارش باران بعد از سمپاشی، اگر پیش از جذب کامل سم توسط گیاه رخ دهد، می تواند بخشی از سم را از سطح برگ شسته و میزان جذب را کاهش دهد. اگرچه سموم سیستمیک معمولاً مقاومت بیشتری به باران نسبت به سموم تماسی دارند (پس از جذب)، اما همچنان به یک دوره زمانی مشخص برای نفوذ به داخل بافت های گیاهی نیاز دارند. این دوره زمانی، که به آن دوره کارنس یا خشک شدن سم نیز گفته می شود، برای سموم مختلف متفاوت است.

درک این مکانیسم ها به ما کمک می کند تا اهمیت انتخاب زمان مناسب سمپاشی و اقدامات پیشگیرانه را در هنگام احتمال بارش باران بعد از سمپاشی بهتر درک کنیم.

مفهوم “دوره کارنس” یا “خشک شدن سم” (Rainfastness) و اهمیت آن

یکی از اصطلاحات کلیدی در بحث تاثیر بارش باران بعد از سمپاشی، مفهوم “دوره کارنس” یا به عبارت دقیق تر در این زمینه، “دوره مقاومت به باران” یا “دوره خشک شدن موثر سم” (Rainfastness Period) است. این دوره به حداقل زمان مورد نیاز پس از سمپاشی اشاره دارد که طی آن، سم باید بر روی سطح گیاه باقی بماند یا به میزان کافی جذب شود تا در صورت وقوع بارندگی، اثربخشی خود را از دست ندهد یا کاهش قابل توجهی پیدا نکند.

تعریف دوره کارنس و تفاوت آن برای سموم مختلف

دوره مقاومت به باران (Rainfastness) برای هر سم، بسته به فرمولاسیون شیمیایی، نحوه عملکرد (تماسی یا سیستمیک)، و ویژگی های فیزیکی آن (مانند میزان چسبندگی یا سرعت نفوذ) متفاوت است. این دوره می تواند از ۱۵-۳۰ دقیقه برای برخی سموم با قابلیت خشک شدن سریع یا جذب بالا، تا چندین ساعت (مثلاً ۴ تا ۶ ساعت یا حتی ۲۴ ساعت) برای سموم دیگر متغیر باشد. به عنوان مثال:

• سموم تماسی: معمولاً به دوره خشک شدن طولانی تری نیاز دارند تا لایه محافظ روی سطح گیاه تشکیل شود.
• سموم سیستمیک: نیاز به زمان کافی برای جذب از طریق برگ یا سایر اندام های گیاهی دارند.
• فرمولاسیون های روغنی یا با مواد چسبنده: ممکن است مقاومت بهتری در برابر شسته شدن داشته باشند.

چگونه اطلاعات مربوط به دوره کارنس سموم را بیابیم؟ (برچسب سم، منابع معتبر)

مهم ترین و معتبرترین منبع برای اطلاع از دوره مقاومت به باران یک سم خاص، برچسب یا دستورالعمل همراه سم است. تولیدکنندگان سموم موظفند اطلاعات دقیقی در مورد نحوه مصرف، دوز توصیه شده، دوره کارنس (فاصله زمانی بین آخرین سمپاشی و برداشت محصول) و همچنین دوره مقاومت به باران را بر روی بسته بندی یا در بروشور محصول ذکر کنند. علاوه بر برچسب سم، می توانید از منابع معتبر دیگری نیز استفاده کنید:

• کارشناسان گیاه پزشکی و کلینیک های گیاه پزشکی.
• وب سایت های سازمان های تحقیقاتی کشاورزی و حفظ نباتات.
• کارشناسان فروش سموم در فروشگاه های معتبر (مانند متخصصین حاضر در گلستان خندانی).

نادیده گرفتن این دوره و وقوع بارش باران بعد از سمپاشی پیش از سپری شدن زمان لازم، می تواند منجر به شکست عملیات کنترل آفت و هدر رفتن منابع شود.

عوامل موثر بر سرعت خشک شدن سم و تاثیر بارش باران بعد از سمپاشی

علاوه بر مشخصات خود سم، عوامل محیطی نیز بر سرعت خشک شدن و میزان مقاومت آن به باران تاثیر می گذارند:

• دما: هوای گرم تر معمولاً به خشک شدن سریع تر سم کمک می کند.
• رطوبت نسبی هوا: رطوبت بالا، سرعت تبخیر و خشک شدن را کاهش می دهد.
• سرعت باد: باد ملایم می تواند به خشک شدن کمک کند، اما باد شدید ممکن است باعث پخش نامطلوب سم (Drift) و کاهش پوشش یکنواخت شود.
• شدت تابش نور خورشید: نور خورشید به تبخیر سریع تر کمک می کند، اما تابش بسیار شدید ممکن است باعث تجزیه برخی سموم حساس به نور شود.

بنابراین، هنگام برنامه ریزی برای سمپاشی، علاوه بر پیش بینی احتمال بارش باران بعد از سمپاشی، باید به این عوامل محیطی نیز توجه داشت.

بارش باران بعد از سمپاشی

انواع سموم کشاورزی و واکنش متفاوت آن ها به بارش باران بعد از سمپاشی

همانطور که اشاره شد، تمامی سموم واکنش یکسانی نسبت به بارش باران بعد از سمپاشی از خود نشان نمی دهند. درک این تفاوت ها به انتخاب سم مناسب تر در شرایط آب و هوایی متغیر و همچنین به تصمیم گیری صحیح در صورت وقوع بارندگی کمک می کند.

سموم تماسی و حساسیت بیشتر به شسته شدن

سموم تماسی (Contact Pesticides) برای از بین بردن آفات یا عوامل بیماری زا، باید مستقیماً با آن ها تماس فیزیکی پیدا کنند. این سموم پس از پاشیده شدن روی سطح گیاه، لایه ای محافظ ایجاد کرده و آفاتی که با این لایه تماس پیدا کنند یا از قسمت های سم پاشی شده تغذیه نمایند، از بین می روند.

• حساسیت به باران: از آنجایی که عملکرد این سموم وابسته به حضور فیزیکی آن ها بر روی سطح گیاه است، بارش باران بعد از سمپاشی می تواند به راحتی این لایه را شسته و از بین ببرد و در نتیجه اثربخشی آن ها را به شدت کاهش دهد. این سموم معمولاً نیاز به دوره خشک شدن طولانی تری دارند تا به خوبی به سطح گیاه بچسبند.
• مثال ها: بسیاری از حشره کش های قدیمی تر، برخی قارچ کش های محافظتی (مانند ترکیبات مسی یا گوگردی) و روغن های سمپاشی (مانند روغن ولک).

سموم سیستمیک و نیاز به زمان برای جذب پیش از بارش باران بعد از سمپاشی

سموم سیستمیک (Systemic Pesticides) پس از پاشیده شدن بر روی گیاه، توسط اندام های مختلف آن (معمولاً برگ ها، گاهی ریشه ها) جذب شده و از طریق آوندها در سراسر گیاه پخش می شوند. آفات با تغذیه از شیره گیاهی حاوی سم، از بین می روند.

• مقاومت نسبی به باران (پس از جذب): مزیت اصلی سموم سیستمیک این است که پس از جذب کامل توسط گیاه، دیگر تحت تاثیر بارش باران بعد از سمپاشی قرار نمی گیرند و شسته نمی شوند.
• نیاز به دوره جذب: با این حال، این سموم برای جذب شدن نیاز به زمان دارند. اگر باران پیش از اتمام دوره جذب (که معمولاً روی برچسب سم ذکر می شود و می تواند از چند ساعت تا ۲۴ ساعت متغیر باشد) ببارد، بخشی از سم که هنوز جذب نشده، شسته شده و کارایی آن کاهش می یابد.
• مثال ها: بسیاری از حشره کش ها و قارچ کش های مدرن تر دارای خاصیت سیستمیک یا حداقل نفوذی (Translaminar – یعنی در برگ نفوذ می کنند) هستند.

سموم با خاصیت تدخینی یا گوارشی و تاثیر غیرمستقیم باران

• سموم تدخینی (Fumigants): این سموم به صورت گاز عمل کرده و از طریق منافذ تنفسی وارد بدن آفت می شوند. بارش باران بعد از سمپاشی ممکن است با کاهش دما و افزایش رطوبت، بر میزان تصعید و پخش گاز تاثیر بگذارد، اما اثر شستشوی مستقیم کمتر مطرح است (مگر اینکه فرمولاسیون مایع روی سطح باقی بماند).
• سموم گوارشی (Stomach Poisons): این سموم باید توسط آفت خورده شوند تا اثر کنند. باران می تواند با شستن سم از روی سطح برگ، میزان سمی که آفت می خورد را کاهش دهد، یا با تازه و تمیز کردن سطح برگ، تغذیه آفت از بخش های سم پاشی نشده را جذاب تر کند!

بنابراین، هنگام انتخاب سم، به خصوص اگر احتمال بارندگی وجود دارد، توجه به نحوه عملکرد آن (تماسی، سیستمیک و…) و دوره مقاومت به باران آن بسیار مهم است. کارشناسان گلستان خندانی می توانند در این زمینه اطلاعات مفیدی به شما ارائه دهند.

اقدامات پیشگیرانه: چگونه از هدر رفتن سم و کاهش اثربخشی به دلیل باران جلوگیری کنیم؟

بهترین راه برای مقابله با مشکل بارش باران بعد از سمپاشی، انجام اقدامات پیشگیرانه و برنامه ریزی دقیق است تا احتمال وقوع این اتفاق و پیامدهای منفی آن به حداقل برسد.

بررسی دقیق پیش بینی آب و هوا پیش از سمپاشی

این مهم ترین و اولین گام است. پیش از اقدام به سمپاشی، حتماً آخرین گزارش های پیش بینی آب و هوا را از منابع معتبر (مانند سازمان هواشناسی، وب سایت ها و اپلیکیشن های معتبر هواشناسی) بررسی کنید.

• احتمال بارندگی: به درصد احتمال بارندگی در ساعات و روزهای آینده توجه کنید.
• زمان شروع و مدت بارندگی: اگر بارندگی پیش بینی شده، چه زمانی آغاز می شود و چه مدت ادامه خواهد داشت؟
• شدت بارندگی: آیا باران سبک و پراکنده خواهد بود یا رگبار شدید؟
• سایر عوامل: به سرعت باد، دما و رطوبت نسبی نیز توجه کنید.

اگر احتمال بارندگی در طی دوره مقاومت به باران سم مورد نظرتان بالا است، بهتر است سمپاشی را به زمان مناسب تری موکول کنید.

انتخاب زمان مناسب سمپاشی در طول روز (با توجه به احتمال بارندگی و شبنم)

• صبح زود (پس از خشک شدن شبنم): معمولاً بهترین زمان برای سمپاشی است. هوا آرام تر است، دما ملایم تر است و گیاهان فرصت کافی برای خشک شدن و جذب سم قبل از شب یا بارندگی های احتمالی بعدازظهر را دارند.
• اواخر بعدازظهر یا عصر (با احتیاط): اگر احتمال بارندگی شبانه وجود ندارد و هوا خیلی گرم نیست، این زمان نیز می تواند مناسب باشد. اما توجه داشته باشید که اگر سم تا قبل از شب خشک نشود، رطوبت شبنم می تواند بر پایداری آن تاثیر بگذارد.
• اجتناب از سمپاشی در هوای بسیار گرم و آفتابی: می تواند باعث تبخیر سریع سم، سوختگی برگ ها و کاهش کارایی شود.
• اجتناب از سمپاشی در هوای بادی: باعث پخش نامطلوب سم (دریفت) و عدم پوشش یکنواخت می شود.

استفاده از سورفکتانت ها، ادجوانت ها یا مواد چسبنده (Stickers) برای افزایش مقاومت به بارش باران بعد از سمپاشی

برخی مواد افزودنی وجود دارند که می توانند به بهبود عملکرد سموم و افزایش مقاومت آن ها در برابر شسته شدن توسط باران کمک کنند:

• سورفکتانت ها (Surfactants) یا مویان (Wetting Agents): با کاهش کشش سطحی قطرات سم، به پخش شدن بهتر و یکنواخت تر آن روی سطح برگ و افزایش تماس با آفت کمک می کنند. این امر می تواند به جذب سریع تر سموم سیستمیک نیز یاری رساند.
• مواد چسبنده (Stickers / Adjuvants): موادی هستند که پس از خشک شدن، لایه ای چسبناک و مقاوم به آب روی سطح برگ ایجاد کرده و به نگه داشتن ذرات سم بر روی گیاه کمک می کنند. این مواد می توانند دوره مقاومت به بارش باران بعد از سمپاشی را افزایش دهند.
• روغن ها (Oils): برخی روغن های مخصوص سمپاشی نیز می توانند به عنوان پخش کننده و چسباننده عمل کنند.

همیشه پیش از استفاده از این مواد، سازگاری آن ها را با سم مورد نظر و همچنین با گیاه خود بررسی کنید و طبق دستورالعمل تولیدکننده عمل نمایید. گلستان خندانی می تواند در مورد انتخاب و نحوه استفاده از این مواد افزودنی به شما مشاوره دهد.

با رعایت این اقدامات پیشگیرانه، می توانید ریسک کاهش اثربخشی سموم در اثر بارش باران بعد از سمپاشی را به طور قابل توجهی کاهش دهید.

اگر بلافاصله یا در مدت کوتاهی پس از سمپاشی باران بارید، چه باید کرد؟

علی رغم تمام برنامه ریزی ها، گاهی اوقات ممکن است پیش بینی های آب و هوا دقیق نباشند یا شما مجبور به سمپاشی در شرایطی شوید که ریسک بارندگی وجود دارد و متاسفانه، بارش باران بعد از سمپاشی اتفاق بیفتد. در این شرایط، چه اقدامی باید انجام داد؟

ارزیابی میزان و شدت بارش باران بعد از سمپاشی

اولین قدم، ارزیابی دقیق وضعیت بارندگی است:

• زمان شروع بارندگی پس از سمپاشی: آیا بلافاصله پس از اتمام کار باران شروع شد یا چند ساعت بعد؟
• مدت زمان بارندگی: آیا یک بارش کوتاه و گذرا بود یا بارندگی طولانی مدت و مداوم؟
• شدت بارندگی: آیا باران سبک و نم نم بود یا یک رگبار شدید و سیل آسا؟ باران سبک و کوتاه مدت، به خصوص اگر پس از سپری شدن بخشی از دوره مقاومت به باران سم رخ داده باشد، ممکن است تاثیر چندانی بر اثربخشی نداشته باشد. اما یک رگبار شدید، به احتمال زیاد بخش قابل توجهی از سم را خواهد شست.

بررسی دوره کارنس سم مصرفی و زمان گذشته از سمپاشی برای بارش باران بعد از سمپاشی

به برچسب سم مراجعه کرده و دوره مقاومت به باران (Rainfastness Period) آن را بررسی کنید. سپس با زمان واقعی گذشته از سمپاشی تا شروع باران مقایسه نمایید:

• اگر باران پس از اتمام دوره مقاومت به باران رخ داده است: به احتمال زیاد نیازی به نگرانی نیست و سم اثربخشی خود را خواهد داشت.
• اگر باران در طی دوره مقاومت به باران رخ داده است: بسته به شدت باران و میزان زمان گذشته، ممکن است اثربخشی سم کاهش یافته باشد.

تصمیم گیری برای سمپاشی مجدد: چه زمانی لازم است و چه ملاحظاتی دارد؟ (از نگاه متخصصین گلستان خندانی)

تصمیم برای سمپاشی مجدد پس از بارش باران بعد از سمپاشی، یک تصمیم حساس است و باید با در نظر گرفتن چندین عامل اتخاذ شود:

1. میزان شسته شدن سم (تخمینی): اگر بارندگی شدید و طولانی بوده و بخش قابل توجهی از دوره مقاومت به باران سپری نشده باشد، به احتمال زیاد نیاز به سمپاشی مجدد خواهید داشت.
2. اهمیت کنترل آفت یا بیماری: اگر آفت یا بیماری مورد نظر بسیار خسارت زا است و عدم کنترل آن می تواند منجر به آسیب جدی به محصول یا گیاهان شود، سمپاشی مجدد ضرورت بیشتری پیدا می کند.
3. مرحله رشد گیاه و حساسیت آن: سمپاشی مکرر ممکن است برای گیاهان جوان یا در مراحل حساس رشد، ایجاد استرس یا حتی گیاه سوزی کند.
4. هزینه سم و سمپاشی: باید صرفه اقتصادی سمپاشی مجدد را نیز در نظر گرفت.
5. ملاحظات زیست محیطی: از سمپاشی بی رویه و غیرضروری که می تواند باعث آلودگی محیط زیست شود، خودداری کنید.
6. فاصله زمانی تا برداشت محصول (دوره کارنس اصلی سم): اگر به زمان برداشت محصول نزدیک هستید، حتماً دوره کارنس اصلی سم (فاصله بین آخرین سمپاشی و برداشت) را رعایت کنید تا باقی مانده سم در محصول از حد مجاز تجاوز نکند.

توصیه متخصصین گلستان خندانی:

• صبر و ارزیابی: اگر بارندگی سبک بوده یا در اواخر دوره مقاومت به باران رخ داده است، چند روز صبر کنید و وضعیت آفت یا بیماری را مجدداً ارزیابی نمایید. ممکن است سم همچنان اثربخشی کافی داشته باشد.
• مشاوره با کارشناس: در صورت تردید، حتماً با یک کارشناس گیاه پزشکی یا متخصصان ما در گلستان خندانی مشورت کنید. آن ها با در نظر گرفتن تمامی عوامل، می توانند بهترین توصیه را به شما ارائه دهند.
• در صورت نیاز به سمپاشی مجدد: سعی کنید از سمی با نحوه عملکرد متفاوت (برای جلوگیری از بروز مقاومت در آفات) یا با فرمولاسیون مقاوم تر به باران استفاده کنید. همچنین، شرایط آب و هوایی را برای چند روز آینده مجدداً به دقت بررسی نمایید.

به یاد داشته باشید که هدف، کنترل موثر آفت یا بیماری با حداقل آسیب به گیاه و محیط زیست است.

بارش باران بعد از سمپاشی

تاثیرات زیست محیطی بارش باران بعد از سمپاشی: رواناب سموم و آلودگی منابع آبی

بارش باران بعد از سمپاشی نه تنها اثربخشی سموم را کاهش می دهد، بلکه می تواند پیامدهای منفی قابل توجهی برای محیط زیست نیز به همراه داشته باشد. این موضوع، مسئولیت ما را به عنوان باغبانان و کشاورزان در قبال حفظ سلامت اکوسیستم دوچندان می کند.

خطرات ورود سموم به آب های سطحی و زیرزمینی در بارش باران بعد از سمپاشی

هنگامی که باران سموم را از سطح گیاهان و خاک می شوید، این سموم از طریق رواناب سطحی وارد رودخانه ها، دریاچه ها، تالاب ها و سایر منابع آبی سطحی می شوند. همچنین، بخشی از این سموم ممکن است با نفوذ در خاک، به آب های زیرزمینی راه پیدا کنند. ورود سموم به منابع آبی می تواند منجر به:

• آلودگی آب آشامیدنی: و ایجاد خطرات جدی برای سلامت انسان.
• آسیب به آبزیان: بسیاری از سموم برای ماهی ها، دوزیستان و سایر موجودات آبزی سمی هستند و می توانند باعث مرگ و میر آن ها یا اختلال در زنجیره غذایی آبی شوند.
• آلودگی خاک و کاهش حاصلخیزی آن در درازمدت.
• تجمع زیستی (Bioaccumulation): برخی سموم پایدار می توانند در بدن موجودات زنده تجمع یافته و از طریق زنجیره غذایی به سطوح بالاتر منتقل شوند و در نهایت به انسان برسند.

مسئولیت باغبانان در جلوگیری از آلودگی ناشی از بارش باران بعد از سمپاشی

به عنوان افرادی که از سموم برای محافظت از گیاهان خود استفاده می کنیم، مسئولیت داریم تا حد امکان از ورود این مواد به محیط زیست جلوگیری نماییم:

1. رعایت دقیق اصول سمپاشی: استفاده از دوز صحیح سم، کالیبراسیون دقیق سمپاش، و سمپاشی در شرایط آب و هوایی مناسب (عدم سمپاشی در باد شدید یا قبل از بارندگی های پیش بینی شده).
2. ایجاد نوارهای حائل گیاهی (Buffer Strips): کاشت نواری از گیاهان متراکم (مانند چمن های بلند یا بوته ها) در اطراف باغ یا مزرعه و در حاشیه آبراهه ها، می تواند به جذب بخشی از رواناب حاوی سم و جلوگیری از ورود مستقیم آن به آب کمک کند.
3. مدیریت صحیح آب آبیاری: جلوگیری از آبیاری بیش از حد که منجر به ایجاد رواناب شود.
4. استفاده از روش های کنترل تلفیقی آفات (IPM): برای کاهش وابستگی به سموم شیمیایی. (در بخش بعدی به آن می پردازیم).
5. انتخاب سموم با سمیت کمتر و دوره تجزیه کوتاه تر: در صورت امکان.
6. عدم شستشوی وسایل سمپاشی در نزدیکی منابع آبی.

توجه به این موارد، نه تنها به حفظ محیط زیست کمک می کند، بلکه نشان دهنده رویکرد مسئولانه ما در باغبانی و کشاورزی است. گلستان خندانی همواره بر اصول باغبانی پایدار و دوستدار محیط زیست تاکید دارد.

راهکارهای مدیریت تلفیقی آفات (IPM) برای کاهش وابستگی به سمپاشی

مدیریت تلفیقی آفات (Integrated Pest Management – IPM) یک رویکرد جامع و پایدار برای کنترل آفات و بیماری هاست که به جای اتکای صرف به سموم شیمیایی، از ترکیبی از روش های مختلف بیولوژیکی، زراعی، فیزیکی و در نهایت شیمیایی (به عنوان آخرین راه حل) استفاده می کند. به کارگیری اصول IPM می تواند به طور قابل توجهی نیاز به سمپاشی را کاهش داده و در نتیجه، نگرانی از تاثیر بارش باران بعد از سمپاشی را نیز به حداقل برساند.

جدول ۱: اصول کلیدی IPM و نقش آن ها در کاهش نیاز به سمپاشی (و نگرانی از بارش باران بعد از سمپاشی)

به کارگیری اصول IPM یک فرآیند بلندمدت و نیازمند دانش و صبر است، اما نتایج آن در قالب باغی سالم تر، محصولی باکیفیت تر، کاهش هزینه ها و حفظ محیط زیست، بسیار ارزشمند خواهد بود. گلستان خندانی همواره مشوق به کارگیری این رویکرد پایدار در باغبانی و کشاورزی است.

سموم ارگانیک و طبیعی: آیا بارش باران بعد از سمپاشی تاثیر کمتری بر آن ها دارد؟

با افزایش آگاهی در مورد اثرات زیست محیطی سموم شیمیایی، تمایل به استفاده از سموم ارگانیک و طبیعی (مانند روغن چریش، صابون های حشره کش، عصاره سیر، برخی روغن های گیاهی و اسانس ها، یا حتی محلول های خانگی) در حال افزایش است. اما سوال اینجاست که آیا بارش باران بعد از سمپاشی با این مواد، تاثیر متفاوتی نسبت به سموم شیمیایی دارد؟

• حساسیت به شسته شدن: بسیاری از سموم ارگانیک و طبیعی نیز، مانند سموم تماسی شیمیایی، برای اثربخشی نیاز به تماس مستقیم با آفت یا پوشش سطح گیاه دارند. بنابراین، آن ها نیز در برابر شسته شدن توسط باران حساس هستند. برخی از این مواد (مانند صابون های حشره کش) ممکن است حتی حلالیت بیشتری در آب داشته و سریع تر شسته شوند.
• دوره پایداری کوتاه تر: سموم ارگانیک معمولاً دوره پایداری کوتاه تری در محیط دارند و سریع تر تجزیه می شوند (که از نظر زیست محیطی یک مزیت است). این بدان معناست که حتی بدون باران نیز ممکن است نیاز به تکرار سمپاشی با آن ها در فواصل زمانی کوتاه تری نسبت به برخی سموم شیمیایی پایدار وجود داشته باشد. بارش باران بعد از سمپاشی می تواند این دوره پایداری را کوتاه تر نیز بکند.
• نیاز به پوشش کامل تر: برای اثربخشی سموم ارگانیک، اغلب نیاز به پوشش بسیار کامل و دقیق سطح گیاه است. باران می تواند این پوشش را مختل کند.
• برخی استثناها: برخی ترکیبات طبیعی مانند روغن چریش (Neem Oil) دارای خواص سیستمیک محدودی هستند یا اثرات بازدارندگی تغذیه ایجاد می کنند که ممکن است پس از جذب جزئی، تا حدی در برابر باران مقاوم باشند. همچنین، برخی فرمولاسیون های تجاری سموم ارگانیک ممکن است حاوی مواد چسبنده طبیعی برای افزایش مقاومت به شستشو باشند.

نتیجه گیری: به طور کلی، نمی توان گفت که تمامی سموم ارگانیک و طبیعی ذاتاً مقاومت بیشتری به بارش باران بعد از سمپاشی نسبت به سموم شیمیایی دارند. حساسیت آن ها به باران بستگی به نوع ماده، فرمولاسیون و نحوه عملکرد آن دارد. با این حال، مزیت اصلی استفاده از سموم ارگانیک این است که در صورت شسته شدن، معمولاً خطرات زیست محیطی کمتری نسبت به سموم شیمیایی پایدار ایجاد می کنند. همواره پیش از استفاده از هر نوع سمی (چه شیمیایی و چه ارگانیک)، برچسب آن را به دقت مطالعه کرده و در مورد دوره مقاومت به باران و سایر ملاحظات، اطلاعات لازم را کسب نمایید.

انتخاب نوع نازل و تکنیک سمپاشی برای افزایش چسبندگی سم به گیاه

علاوه بر انتخاب زمان مناسب و استفاده از مواد افزودنی، نحوه انجام سمپاشی، از جمله انتخاب نوع نازل و تکنیک پاشش، نیز می تواند بر میزان چسبندگی سم به سطح گیاه و در نتیجه مقاومت آن در برابر بارش باران بعد از سمپاشی تاثیرگذار باشد.

• اندازه قطرات سم:
  • قطرات بسیار ریز (Mist): پوشش یکنواخت تری ایجاد می کنند اما بیشتر مستعد بادبردگی (Drift) و تبخیر سریع هستند.
  • قطرات بسیار درشت: کمتر تحت تاثیر باد قرار می گیرند اما ممکن است از روی سطح برگ بغلتند و پوشش یکنواختی ایجاد نکنند.
  • اندازه بهینه: انتخاب نازلی که قطراتی با اندازه متوسط و بهینه برای نوع سم و گیاه مورد نظر تولید کند، اهمیت دارد. این امر به چسبندگی بهتر و کاهش رواناب از سطح برگ کمک می کند.
• نوع نازل:
  • نازل های مخروط پاش (Cone Nozzles): برای پوشش کامل شاخ و برگ گیاهان بوته ای و متراکم مناسب هستند.
  • نازل های بادبزنی (Fan Nozzles): برای سمپاشی سطوح صاف تر یا به صورت نواری کاربرد دارند.
  • نازل های کم فشار و ضدبادبردگی (Low-Drift Nozzles): برای کاهش دریفت و افزایش رسیدن سم به هدف طراحی شده اند.
• فشار سمپاش: فشار مناسب سمپاش به ایجاد الگوی پاشش مطلوب و اندازه قطرات مناسب کمک می کند. فشار بیش از حد می تواند باعث ایجاد قطرات بسیار ریز و افزایش دریفت شود.
• تکنیک سمپاشی:
  • پوشش کامل و یکنواخت: تمامی قسمت های گیاه (پشت و روی برگ ها، ساقه ها) باید به طور یکنواخت با لایه نازکی از سم پوشانده شوند. از سمپاشی بیش از حد که منجر به چکیدن سم از برگ ها شود (Run-off) خودداری کنید، زیرا این سم هدر رفته و می تواند باعث آلودگی خاک شود.
  • فاصله مناسب نازل از گیاه: برای ایجاد پوشش یکنواخت.
  • حرکت منظم و با سرعت مناسب سمپاش.

اگرچه این عوامل ممکن است تاثیر مستقیمی بر مقاومت ذاتی سم به باران نداشته باشند، اما با اطمینان از رسیدن مقدار کافی سم به هدف و چسبندگی اولیه بهتر آن به سطح گیاه، می توانند به طور غیرمستقیم به کاهش اثرات منفی بارش باران بعد از سمپاشی کمک کنند. کارشناسان گلستان خندانی می توانند در مورد انتخاب سمپاش و نازل مناسب برای نیازهای شما راهنمایی ارائه دهند.

نقش شرایط گیاه (سلامت، پوشش مومی برگ) در مقاومت به شسته شدن سم در اثر بارش باران بعد از سمپاشی

وضعیت خود گیاه نیز می تواند در میزان ماندگاری سم روی سطح آن و مقاومت در برابر شسته شدن توسط بارش باران بعد از سمپاشی موثر باشد.

• سلامت عمومی گیاه: گیاهان سالم و قوی با بافت های سطحی مناسب، ممکن است پذیرش و نگهداری بهتری برای لایه سم داشته باشند. گیاهان تحت استرس (مثلاً تنش خشکی یا بیماری) ممکن است واکنش متفاوتی نشان دهند.
• پوشش مومی (Cuticle) سطح برگ: بسیاری از گیاهان، به خصوص گونه های مقاوم به خشکی یا گیاهان همیشه سبز، دارای یک لایه مومی ضخیم بر روی سطح برگ های خود هستند. این لایه مومی باعث کاهش چسبندگی قطرات آب (و در نتیجه محلول سم) به سطح برگ شده و ممکن است منجر به غلتیدن و ریزش بخشی از سم شود (خاصیت آب گریزی). در اینگونه موارد، استفاده از سورفکتانت ها برای بهبود پخش شوندگی و چسبندگی سم اهمیت بیشتری پیدا می کند.
• میزان کرک یا پرز روی برگ (Trichomes): وجود کرک های زیاد روی سطح برگ می تواند به دو صورت عمل کند: از یک طرف، ممکن است به نگه داشتن قطرات سم کمک کرده و سطح تماس را افزایش دهد. از طرف دیگر، اگر کرک ها بسیار متراکم باشند، ممکن است مانع از رسیدن سم به سطح اصلی اپیدرم برگ و جذب آن شوند.
• سن برگ ها: برگ های جوان و تازه ممکن است جذب متفاوتی نسبت به برگ های مسن تر و ضخیم تر داشته باشند.
• وضعیت روزنه های هوایی (Stomata): برای سموم سیستمیک که از طریق روزنه ها جذب می شوند، باز یا بسته بودن روزنه ها (که تحت تاثیر نور، رطوبت و وضعیت آبی گیاه است) بر سرعت جذب تاثیر می گذارد.

اگرچه کنترل مستقیم این عوامل توسط باغبان محدود است، اما آگاهی از آن ها به درک بهتر پیچیدگی های فرآیند سمپاشی و تاثیر بارش باران بعد از سمپاشی کمک می کند. حفظ سلامت عمومی گیاهان از طریق آبیاری، کوددهی و مدیریت صحیح خاک، همواره بهترین راه برای افزایش مقاومت آن ها در برابر انواع تنش ها، از جمله آفات و بیماری ها، است.

توصیه های گلستان خندانی برای انتخاب سموم با دوره کارنس کوتاه تر یا مقاوم به باران

یکی از راهکارهای عملی برای کاهش نگرانی از بارش باران بعد از سمپاشی، انتخاب سمومی است که ذاتاً مقاومت بیشتری به شسته شدن دارند یا دوره مقاومت به باران (Rainfastness Period) آن ها کوتاه تر است.

مشاوره با کارشناسان گلستان خندانی برای انتخاب سم مناسب

کارشناسان ما در گلستان خندانی با آگاهی از جدیدترین سموم موجود در بازار و ویژگی های آن ها، می توانند در انتخاب سم مناسب برای آفت یا بیماری خاص گیاهان شما و با در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی منطقه و احتمال بارندگی، به شما مشاوره دهند. ما به شما کمک خواهیم کرد تا:

• سمومی با فرمولاسیون های مقاوم به باران را شناسایی کنید: برخی سموم با فرمولاسیون های خاص (مانند برخی سوسپانسیون های کپسولی یا فرمولاسیون های روغنی) یا با افزودنی های داخلی، چسبندگی و مقاومت بهتری در برابر شستشو از خود نشان می دهند.
• سموم سیستمیک با سرعت جذب بالا را انتخاب نمایید: اگر نیاز به سم سیستمیک دارید، گونه هایی را انتخاب کنید که دوره جذب کوتاه تری دارند و سریع تر توسط گیاه جذب می شوند.
• از سموم با دوره پایداری مناسب استفاده کنید: تا نیاز به سمپاشی های مکرر کاهش یابد.
• به تناوب در مصرف سموم (برای جلوگیری از مقاومت آفات) توجه داشته باشید.
• همواره برچسب سم را به دقت مطالعه کنید: و به اطلاعات مربوط به دوره مقاومت به باران و سایر ملاحظات توجه ویژه نمایید.

علاوه بر انتخاب سم، ما می توانیم در مورد بهترین زمان سمپاشی و استفاده از مواد افزودنی مناسب (مانند سورفکتانت ها یا استیکرها) نیز شما را راهنمایی کنیم تا اثربخشی سمپاشی خود را به حداکثر رسانده و تاثیر منفی بارش باران بعد از سمپاشی را به حداقل برسانید. اولویت ما در گلستان خندانی، ارائه راهکارهای موثر و در عین حال مسئولانه برای حفظ سلامت گیاهان شماست.

آیا آبیاری بلافاصله پس از سمپاشی می تواند جایگزین بارش باران تلقی شود؟

گاهی این سوال پیش می آید که اگر پس از سمپاشی، به جای باران طبیعی، خودمان اقدام به آبیاری (به خصوص آبیاری بارانی) کنیم، آیا تاثیر مشابهی بر شسته شدن سم خواهد داشت؟ پاسخ به این سوال مثبت است، و به همین دلیل، آبیاری بلافاصله پس از سمپاشی (مگر در موارد بسیار خاص و طبق دستورالعمل برخی سموم خاص) معمولاً توصیه نمی شود.

• شسته شدن سم: آبیاری، به خصوص اگر به روش بارانی و با شدت انجام شود، دقیقاً مانند بارش باران بعد از سمپاشی، می تواند باعث شسته شدن سم از روی سطح گیاه شود، به خصوص اگر دوره مقاومت به باران سم هنوز سپری نشده باشد.
• کاهش غلظت: حتی آبیاری قطره ای یا سطحی نیز اگر باعث ایجاد رواناب از پای گیاه شود، ممکن است سمومی را که به طور اتفاقی روی خاک ریخته اند، شسته و جابجا کند.
• استثناها:
  • برخی سموم گرانوله خاک مصرف: که برای فعال شدن نیاز به آبیاری پس از مصرف دارند تا در خاک حل شده و توسط ریشه جذب شوند. این مورد باید صراحتاً در دستورالعمل سم ذکر شده باشد.
  • آبیاری پیش از سمپاشی (گاهی اوقات): در برخی موارد، برای کاهش استرس گیاه یا برای باز شدن بهتر روزنه ها جهت جذب سموم سیستمیک، آبیاری چند روز قبل از سمپاشی توصیه می شود.
  • شستشوی سم اضافی (در موارد خاص): اگر به طور اتفاقی دوز بسیار زیادی از یک سم خاص استفاده شده یا سم روی قسمت های ناخواسته پاشیده شده باشد، ممکن است شستشوی فوری برای کاهش آسیب توصیه شود (این یک اقدام اضطراری است و نه یک رویه معمول).

نتیجه گیری: به طور کلی، پس از سمپاشی، از آبیاری خودداری کنید تا سم فرصت کافی برای خشک شدن، چسبیدن به سطح گیاه و یا جذب شدن (در مورد سموم سیستمیک) را داشته باشد. زمان مناسب برای آبیاری بعدی، پس از سپری شدن دوره مقاومت به باران سم و بر اساس نیاز آبی معمول گیاه است. همواره به دستورالعمل سم مصرفی خود مراجعه کنید.

ملاحظات قانونی و ایمنی در مورد سمپاشی مجدد پس از بارش باران

تصمیم به سمپاشی مجدد پس از بارش باران بعد از سمپاشی، علاوه بر جنبه های فنی و اقتصادی، ملاحظات قانونی و ایمنی مهمی نیز دارد که نباید نادیده گرفته شوند.

1. رعایت حداکثر دفعات مجاز سمپاشی: بر روی برچسب بسیاری از سموم، حداکثر تعداد دفعات مجاز استفاده از آن سم در یک فصل زراعی یا برای یک محصول خاص ذکر شده است. سمپاشی مجدد و بی رویه می تواند از این حد تجاوز کرده و منجر به باقی ماندن بیش از حد سم در محصول یا ایجاد مقاومت در آفات شود.
2. رعایت دوره کارنس (PHI – Pre-Harvest Interval): این مهم ترین ملاحظه برای محصولات خوراکی است. دوره کارنس، حداقل فاصله زمانی بین آخرین سمپاشی و برداشت محصول است که باید رعایت شود تا باقی مانده سم در محصول از حد مجاز برای سلامت انسان تجاوز نکند. اگر سمپاشی مجدد انجام می دهید، دوره کارنس باید از تاریخ آخرین سمپاشی محاسبه شود.
3. ایمنی برای کاربر و محیط زیست: سمپاشی مکرر، کاربر را بیشتر در معرض تماس با سموم قرار داده و همچنین پتانسیل آلودگی محیط زیست را افزایش می دهد. همواره از تجهیزات حفاظت فردی کامل (ماسک، دستکش، لباس مخصوص، عینک) هنگام سمپاشی استفاده کنید.
4. جلوگیری از مقاومت آفات: استفاده مکرر از یک نوع سم یا سمومی با نحوه عملکرد مشابه، می تواند منجر به بروز مقاومت در جمعیت آفات یا عوامل بیماری زا شود و کنترل آن ها را در آینده دشوارتر کند. در صورت نیاز به سمپاشی مجدد، در صورت امکان از سمی با گروه شیمیایی یا نحوه عملکرد متفاوت استفاده کنید (تناوب سموم).
5. قوانین و مقررات محلی: ممکن است در منطقه شما قوانین و مقررات خاصی در مورد استفاده از سموم کشاورزی وجود داشته باشد که باید رعایت شوند.

پیش از هرگونه سمپاشی مجدد پس از بارش باران بعد از سمپاشی، حتماً تمامی این موارد را به دقت بررسی کرده و در صورت نیاز با کارشناسان گیاه پزشکی یا متخصصان گلستان خندانی مشورت نمایید. هدف، کنترل موثر آفات ضمن رعایت کامل اصول ایمنی و حفظ سلامت محصول و محیط زیست است.

ثبت تاریخچه سمپاشی و شرایط جوی: ابزاری برای تصمیم گیری بهتر در آینده

یکی از بهترین روش ها برای مدیریت موثر سمپاشی و کاهش مشکلات ناشی از بارش باران بعد از سمپاشی، ثبت دقیق اطلاعات مربوط به هر بار سمپاشی و شرایط جوی همراه آن است. این کار به شما کمک می کند تا در آینده تصمیمات آگاهانه تری بگیرید و از تجربیات گذشته خود درس بگیرید.

مزایای ثبت این اطلاعات:

• یادگیری از تجربیات: با بررسی این سوابق، می توانید الگوهای مربوط به اثربخشی سموم در شرایط مختلف آب و هوایی را شناسایی کنید.
• تصمیم گیری بهتر برای سمپاشی مجدد: اگر بارش باران بعد از سمپاشی رخ دهد، با مراجعه به سوابق مشابه، می توانید تصمیم بهتری در مورد لزوم سمپاشی مجدد بگیرید.
• مدیریت بهتر زمان سمپاشی: با تحلیل پیش بینی ها و نتایج قبلی، می توانید زمان سمپاشی را به گونه ای انتخاب کنید که احتمال تداخل با بارندگی به حداقل برسد.
• رعایت اصول تناوب سموم: ثبت سموم مصرفی به شما در رعایت تناوب و جلوگیری از مقاومت آفات کمک می کند.
• مستندسازی برای مراجعات بعدی: این اطلاعات می تواند برای مشاوره با کارشناسان (مانند متخصصین گلستان خندانی) یا برای برنامه ریزی های بلندمدت مدیریت آفات بسیار مفید باشد.

ایجاد و نگهداری چنین جدولی، اگرچه ممکن است در ابتدا کمی زمان بر به نظر برسد، اما در درازمدت به یک ابزار مدیریتی بسیار ارزشمند برای هر باغبان یا کشاورز دقیق تبدیل خواهد شد.

بارش باران بعد از سمپاشی

پرسش های متداول درباره بارش باران بعد از سمپاشی

در این بخش به برخی از سوالات رایجی که ممکن است در مورد بارش باران بعد از سمپاشی برای شما پیش آمده باشد، پاسخ می دهیم.

اگر نیم ساعت پس از سمپاشی با یک سم تماسی، باران شدیدی ببارد، آیا سم کاملاً بی اثر می شود؟

به احتمال بسیار زیاد، بخش قابل توجهی از سم شسته شده و اثربخشی آن به شدت کاهش می یابد یا از بین می رود. سموم تماسی برای عملکرد مطلوب، نیاز به باقی ماندن روی سطح گیاه برای مدت مشخصی (دوره مقاومت به باران) دارند. در این شرایط، معمولاً نیاز به ارزیابی مجدد و احتمالاً سمپاشی مجدد (پس از مساعد شدن هوا و با رعایت ملاحظات) وجود دارد.

آیا سموم سیستمیک پس از جذب کامل، دیگر تحت تاثیر باران قرار نمی گیرند؟

بله، پس از اینکه سم سیستمیک به میزان کافی توسط گیاه جذب شد و وارد شیره گیاهی گردید، بارش باران بعد از سمپاشی دیگر نمی تواند آن را از داخل گیاه بشوید. مشکل اصلی زمانی است که باران پیش از اتمام دوره جذب مورد نیاز سم ببارد.

چه مدت زمانی پس از سمپاشی، باران دیگر تاثیری بر سم ندارد؟

این زمان که به آن “دوره مقاومت به باران” (Rainfastness Period) گفته می شود، برای هر سم متفاوت است و باید از روی برچسب سم یا با مشاوره کارشناس مشخص شود. این دوره می تواند از ۱۵ دقیقه تا ۲۴ ساعت یا بیشتر متغیر باشد.

آیا استفاده از صابون مایع معمولی به عنوان سورفکتانت برای افزایش چسبندگی سم توصیه می شود؟

خیر، صابون های مایع معمولی برای مصارف خانگی فرموله شده اند و ممکن است حاوی مواد افزودنی باشند که برای گیاهان مضر بوده یا با سموم سازگاری نداشته باشند. برای افزایش چسبندگی و پخش شوندگی سموم، باید از سورفکتانت ها یا مویان های کشاورزی استاندارد و توصیه شده توسط کارشناسان یا ذکر شده بر روی برچسب سم استفاده کرد. گلستان خندانی می تواند در این زمینه شما را راهنمایی کند.

اگر پس از سمپاشی باران بارید و تصمیم به سمپاشی مجدد گرفتم، آیا باید از همان سم قبلی استفاده کنم؟

لزوماً خیر. اگرچه می توانید از همان سم استفاده کنید (با رعایت حداکثر دفعات مجاز)، اما برای جلوگیری از بروز مقاومت در آفات، بهتر است در صورت امکان از سمی با گروه شیمیایی یا نحوه عملکرد متفاوت استفاده کنید (اصل تناوب سموم). همچنین، اگر دلیل شسته شدن سم، انتخاب نامناسب زمان سمپاشی بوده، در سمپاشی مجدد باید دقت بیشتری در بررسی پیش بینی آب و هوا داشته باشید.

آیا گلستان خندانی سموم مقاوم به باران یا با دوره کارنس کوتاه عرضه می کند؟

بله، ما در گلستان خندانی تلاش می کنیم مجموعه ای از سموم معتبر و کارآمد را با در نظر گرفتن نیازهای مختلف باغبانان، از جمله سمومی با فرمولاسیون های مقاوم تر به باران یا با دوره مقاومت به باران کوتاه تر، ارائه دهیم. کارشناسان ما آماده اند تا با توجه به نوع آفت یا بیماری و شرایط شما، بهترین گزینه را پیشنهاد دهند.

نتیجه گیری

بارش باران بعد از سمپاشی یکی از چالش های اجتناب ناپذیر در باغبانی و کشاورزی است که می تواند اثربخشی عملیات کنترل آفات و بیماری ها را به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار دهد. به کارگیری اصول مدیریت تلفیقی آفات (IPM) و استفاده از سموم ارگانیک (با آگاهی از محدودیت های آن ها در برابر باران) می تواند به کاهش کلی وابستگی به سمپاشی و در نتیجه کاهش نگرانی از تداخل با بارندگی کمک کند.

به یاد داشته باشید که در صورت وقوع بارش باران بعد از سمپاشی، تصمیم گیری برای سمپاشی مجدد باید با در نظر گرفتن تمامی جوانب فنی، اقتصادی، ایمنی و زیست محیطی و ترجیحاً با مشورت کارشناسان انجام شود. ثبت دقیق سوابق سمپاشی و شرایط جوی نیز ابزاری ارزشمند برای یادگیری و بهبود تصمیمات در آینده است.

ما در مجموعه گلستان خندانی، همواره در کنار شما هستیم تا با ارائه مشاوره تخصصی، تامین سموم و نهاده های باکیفیت و ترویج روش های باغبانی پایدار و مسئولانه، به شما در پرورش گیاهانی سالم، پربار و زیبا یاری رسانیم. هدف ما، کمک به شما برای دستیابی به بهترین نتیجه با حداقل تاثیر منفی بر محیط زیست است.

گلستان خندانی، به عنوان یکی از مراکز پیشرو و تخصصی در زمینه تولید و عرضه انواع گیاهان زینتی و فضای باز و ارائه خدمات گلخانه ای در کشور، از اینکه تا پایان این مقاله جامع و کاربردی همراه ما بودید، صمیمانه سپاسگزاری می نماید. امیدواریم با به کارگیری نکات ارائه شده، بتوانید با چالش بارش باران بعد از سمپاشی به بهترین نحو مقابله کرده و سلامت باغ خود را تضمین نمایید.

گلستان خندانی از حسن توجه و حمایت شما تا انتهای این مقاله، کمال تشکر و قدردانی را دارد.