ساخت آلاچیق در پشت بام

ساخت آلاچیق در پشت بام: راهنمای کامل و تخصصی ساخت آلاچیق در پشت بام از صفر تا صد. با نکات کلیدی طراحی، انتخاب مصالح، الزامات قانونی و نگهداری آشنا شوید و فضای بام خود را متحول کنید. ارائه شده توسط گلستان خندانی.

مقدمه: مقاله پیش رو، حاصل تلاش و تخصص تیم تولید محتوای گلستان خندانی است. در این راهنمای جامع، قصد داریم شما را با تمامی جنبه های فنی، طراحی و اجرایی ساخت آلاچیق در پشت بام آشنا سازیم. هدف ما ارائه اطلاعاتی دقیق و کاربردی است تا بتوانید با دیدی باز و آگاهی کامل، رویای داشتن فضایی دنج و سرسبز بر فراز شلوغی شهر را به واقعیت تبدیل کنید.

ساخت آلاچیق در پشت بام: رویایی سبز در فراز شهر

در دنیای پرتلاطم و آپارتمان نشینی امروز، دسترسی به فضایی باز، سبز و آرام، بیش از پیش به یک نیاز اساسی تبدیل شده است. پشت بام ها، این فضاهای اغلب فراموش شده در ساختمان ها، پتانسیل عظیمی برای تبدیل شدن به مکان هایی دلنشین و کاربردی دارند. ساخت آلاچیق در پشت بام یکی از بهترین راهکارها برای بهره برداری بهینه از این فضا و افزودن ارزشی قابل توجه به ملک شماست. تصور کنید، پس از یک روز کاری شلوغ، در آلاچیق دنج خود بر فراز شهر، زیر آسمان آبی و در کنار گیاهان سرسبز، لحظاتی آرامش بخش را سپری می کنید. این تنها یکی از مزایای بی شمار ایجاد چنین فضایی است.

چرا ساخت آلاچیق در پشت بام اهمیت دارد؟

• افزایش فضای قابل استفاده: آلاچیق، فضایی سرپوشیده و کاربردی به متراژ مفید ساختمان شما می افزاید. این فضا می تواند مکانی برای استراحت، پذیرایی از مهمانان، مطالعه، صرف غذا یا حتی کار در محیطی متفاوت باشد.
• ارتقای زیبایی شناسی و ارزش ملک: یک آلاچیق خوش ساخت و زیبا، به همراه فضای سبز اطراف آن (روف گاردن)، چشم انداز ساختمان را دگرگون کرده و ارزش مادی و معنوی آن را به شکل قابل ملاحظه ای افزایش می دهد.
• ایجاد مکانی برای آرامش و تمدد اعصاب: در هیاهوی زندگی شهری، داشتن کنجی خلوت و آرام برای فرار از استرس ها و بازیابی انرژی، یک موهبت محسوب می شود. آلاچیق پشت بام دقیقاً چنین فضایی را برای شما فراهم می کند.
• فرصتی برای باغبانی و ارتباط با طبیعت: ترکیب آلاچیق با یک روف گاردن کوچک، امکان پرورش گل ها، گیاهان زینتی و حتی سبزیجات را در قلب شهر فراهم می آورد و لذت ارتباط با طبیعت را به شما هدیه می دهد.
• بهبود کیفیت هوای محلی: گیاهان موجود در فضای اطراف آلاچیق، به تصفیه هوا و کاهش آلودگی های محیطی کمک می کنند.

در ادامه این مقاله، به تفصیل به بررسی چالش ها، الزامات و مراحل ساخت آلاچیق در پشت بام خواهیم پرداخت تا شما را در تحقق این رویای سبز یاری کنیم.

الزامات قانونی و بررسی های فنی پیش از ساخت

پیش از آنکه کلنگ ساخت آلاچیق در پشت بام را به زمین بزنید، انجام بررسی های دقیق فنی و اطمینان از رعایت الزامات قانونی، امری حیاتی و ضروری است. نادیده گرفتن این مرحله می تواند منجر به بروز مشکلات سازه ای خطرناک، درگیری های قانونی و هزینه های پیش بینی نشده گردد. ما در گلستان خندانی، همواره بر اهمیت این بررسی های اولیه تاکید داریم.

مجوزهای لازم برای ساخت آلاچیق در بام

آیا برای ساخت آلاچیق روی بام به مجوز نیاز داریم؟ پاسخ کوتاه و قاطع: بله، در اکثر موارد.

ساخت هرگونه سازه اضافی بر روی بام، از جمله آلاچیق، معمولاً نیازمند کسب مجوز از شهرداری منطقه و در برخی موارد، سازمان نظام مهندسی ساختمان است. این قوانین بسته به شهر، منطقه و حتی نوع کاربری ساختمان (مسکونی، تجاری، اداری) می تواند متفاوت باشد.

مراحل کلی اخذ مجوز (ممکن است بسته به قوانین محلی متفاوت باشد):

1. تهیه نقشه های معماری و سازه: نقشه های دقیق آلاچیق، شامل ابعاد، مصالح، جزئیات اجرایی و نحوه اتصال به سازه اصلی ساختمان، باید توسط مهندس معمار و مهندس سازه دارای صلاحیت تهیه شود.
2. اخذ تاییدیه از مهندس ناظر ساختمان: مهندس ناظر پروژه ساختمانی (در صورت وجود) باید نقشه ها و طرح پیشنهادی را بررسی و تایید نماید.
3. ارائه درخواست به شهرداری: به همراه نقشه ها و مدارک مالکیتی، درخواست رسمی برای صدور مجوز ساخت آلاچیق به دفتر خدمات الکترونیک شهر یا شهرداری منطقه ارائه می شود.
4. بررسی فنی توسط کارشناسان شهرداری: کارشناسان فنی شهرداری، نقشه ها و وضعیت ساختمان را از نظر رعایت ضوابط شهرسازی، مقررات ملی ساختمان و ایمنی بررسی می کنند. ممکن است نیاز به بازدید از محل نیز باشد.
5. پرداخت عوارض: پس از تایید اولیه، عوارض مربوط به ساخت و ساز محاسبه و باید پرداخت گردد.
6. صدور پروانه ساخت: در صورت تکمیل مدارک، تایید فنی و پرداخت عوارض، پروانه یا مجوز لازم برای شروع عملیات اجرایی صادر می شود.

• نکته مهم: عدم دریافت مجوز می تواند منجر به صدور اخطار، جریمه های سنگین و حتی دستور تخریب سازه از سوی مراجع قانونی شود. همچنین، در صورت بروز هرگونه حادثه ناشی از ساخت غیرمجاز، مالک ساختمان مسئولیت کامل خواهد داشت. بنابراین، مشاوره با کارشناسان حقوقی و مهندسان مجرب در این زمینه اکیداً توصیه می شود.

ارزیابی سازه ای ساختمان: آیا بام شما تحمل وزن آلاچیق را دارد؟

این یکی از حیاتی ترین سوالات پیش از اقدام به ساخت آلاچیق در پشت بام است. سقف ساختمان ها برای تحمل بارهای مشخصی طراحی و محاسبه می شوند که شامل وزن خود سقف (بار مرده)، وزن افراد و اثاثیه (بار زنده)، و در برخی مناطق، بار برف است. افزودن یک سازه جدید مانند آلاچیق، به همراه وزن خاک، گیاهان، مبلمان و افراد استفاده کننده، بار اضافی قابل توجهی را به سقف تحمیل می کند.

چه کسی باید ارزیابی سازه ای را انجام دهد؟

این ارزیابی باید الزاماً توسط یک مهندس سازه دارای پروانه اشتغال معتبر و با تجربه در زمینه محاسبات و مقاوم سازی ساختمان انجام گیرد. مهندس سازه با بررسی نقشه های اجرایی ساختمان (در صورت موجود بودن) و انجام بازدیدهای میدانی، موارد زیر را ارزیابی می کند:

1. نوع سیستم سقف: تیرچه بلوک، دال بتنی، عرشه فولادی و… هر کدام ظرفیت باربری متفاوتی دارند.
2. وضعیت فعلی سازه: بررسی وجود ترک، نشست، فرسودگی مصالح و آسیب های احتمالی در ستون ها، تیرها و سقف.
3. محاسبه بار مرده اضافی: شامل وزن خود آلاچیق (اسکلت، سقف، کف سازی احتمالی)، وزن خاک و گیاهان در فلاورباکس ها، وزن مبلمان و تجهیزات.
4. محاسبه بار زنده اضافی: شامل وزن افراد استفاده کننده از آلاچیق و فضای بام.
5. محاسبه بار برف (در مناطق مربوطه): وزن برف انباشته شده روی سقف آلاچیق و بام.
6. کنترل ظرفیت باربری: مقایسه مجموع بارهای موجود و بارهای جدید با ظرفیت طراحی شده سقف و کل سازه ساختمان.

نتایج ارزیابی سازه ای:

• تایید بدون نیاز به تقویت: در بهترین حالت، مهندس سازه تایید می کند که بام ظرفیت کافی برای تحمل بار اضافی آلاچیق را دارد.
• تایید مشروط به تقویت: ممکن است نیاز به اجرای عملیات تقویت سازه ای (مانند افزودن تیر، تقویت ستون ها یا بخش هایی از سقف) باشد تا بام بتواند وزن جدید را تحمل کند. این امر مستلزم طراحی دقیق توسط مهندس سازه و اجرای تخصصی است.
• عدم تایید: در برخی موارد، به دلیل ضعف شدید سازه یا محدودیت های فنی، امکان ساخت آلاچیق در پشت بام وجود ندارد یا هزینه تقویت آن بسیار بالا و غیراقتصادی خواهد بود.

توجه: هرگز بدون تایید کتبی مهندس سازه اقدام به ساخت آلاچیق نکنید. فرو ریختن سقف به دلیل بار اضافی، فاجعه ای با عواقب جانی و مالی جبران ناپذیر است.

اهمیت آب بندی و زهکشی در پروژه های بام

یکی دیگر از ملاحظات فنی بسیار مهم، مسئله آب بندی (Waterproofing) و زهکشی (Drainage) بام است. هرگونه دستکاری یا ساخت و ساز روی بام می تواند به لایه های ایزولاسیون موجود آسیب رسانده و منجر به نفوذ آب و رطوبت به طبقات زیرین شود.

• بررسی وضعیت آب بندی موجود: پیش از شروع هر کاری، وضعیت لایه های ایزوگام یا سایر عایق های رطوبتی بام باید به دقت توسط متخصص بررسی شود. هرگونه آسیب، پارگی یا فرسودگی باید ترمیم گردد.
• محافظت از لایه آب بندی حین ساخت: در طول عملیات اجرایی، باید مراقبت ویژه ای صورت گیرد تا از سوراخ شدن، خراشیدگی یا آسیب به لایه ایزولاسیون جلوگیری شود. استفاده از لایه های محافظ موقت توصیه می شود.
• آب بندی پایه ها و اتصالات: محل اتصال پایه های آلاچیق به کف بام، نقاط بسیار حساسی هستند و باید با روش های اصولی و استفاده از مصالح آب بند کننده مناسب (مانند ماستیک های پلی یورتان یا اپوکسی) کاملاً ایزوله شوند.
• طراحی سیستم زهکشی: ساخت آلاچیق در پشت بام و ایجاد فضای سبز (روف گاردن) نیازمند یک سیستم زهکشی کارآمد برای هدایت آب باران و آب حاصل از آبیاری گیاهان به سمت ناودان ها و آبروهای موجود است. این سیستم باید شامل لایه های زهکش مناسب (مانند لیکا یا صفحات دریناژ)، فیلترها (برای جلوگیری از گرفتگی) و شیب بندی صحیح کف باشد تا از تجمع آب و افزایش بار مرده روی سقف جلوگیری شود.

نادیده گرفتن اصول آب بندی و زهکشی می تواند منجر به خسارات پرهزینه ناشی از نفوذ رطوبت، رشد قارچ و کپک و آسیب به سازه ساختمان شود. همکاری با متخصصان آب بندی و اجرای دقیق جزئیات، ضامن آرامش خاطر شما در بلندمدت خواهد بود.

انواع آلاچیق مناسب برای پشت بام

انتخاب نوع و سبک آلاچیق، تاثیر مستقیمی بر زیبایی، کارایی و البته وزن نهایی سازه روی بام دارد. با توجه به محدودیت های وزنی و شرایط خاص محیطی پشت بام (باد، تابش مستقیم آفتاب)، باید در انتخاب نوع آلاچیق دقت ویژه ای داشت. در این بخش، به معرفی رایج ترین انواع آلاچیق های مناسب برای این فضا می پردازیم.

آلاچیق های چوبی: گرما و زیبایی طبیعی

آلاچیق های چوبی به دلیل ظاهر گرم، طبیعی و جذابی که دارند، همواره یکی از گزینه های محبوب بوده اند. چوب به خوبی با فضای سبز و گیاهان ترکیب شده و حس آرامش و صمیمیت را القا می کند.

• مزایا:
  • زیبایی بی نظیر: بافت و رنگ طبیعی چوب، جلوه ای منحصربه فرد و دلنشین به فضا می بخشد.
  • انعطاف پذیری در طراحی: چوب به راحتی قابلیت برش، فرم دهی و اجرای طرح های متنوع سنتی و مدرن را دارد.
  • عایق حرارتی نسبی: چوب در مقایسه با فلز، گرما و سرمای کمتری را منتقل می کند.
• معایب:
  • وزن نسبتاً بالا: بسته به نوع چوب و ابعاد سازه، وزن آلاچیق چوبی می تواند قابل توجه باشد که نیازمند بررسی دقیق تر سازه ای است.
  • نیاز به نگهداری مداوم: چوب در برابر رطوبت، تابش UV خورشید، حشرات (مانند موریانه) و قارچ ها آسیب پذیر است و نیازمند اجرای پوشش های محافظ (رنگ، روغن، سیلر) و بازرسی و ترمیم دوره ای است.
  • هزینه بالاتر: چوب های باکیفیت و مقاوم (مانند ترمووود، چوب پلاست) هزینه نسبتاً بالایی دارند.
• انواع چوب مناسب:
  • ترمووود (Thermowood): چوب فرآوری شده با حرارت بالا که مقاومت بسیار خوبی در برابر رطوبت، پوسیدگی و حشرات دارد و وزن کمتری نسبت به چوب های اشباع شده دارد. گزینه ایده آل برای ساخت آلاچیق در پشت بام.
  • چوب پلاست (Wood-Plastic Composite – WPC): ترکیبی از پودر چوب و پلاستیک که ظاهری شبیه چوب دارد اما مقاومت بسیار بالاتری در برابر رطوبت و عوامل محیطی داشته و نیاز به نگهداری کمتری دارد. وزن آن نیز معمولاً متعادل است.
  • چوب های اشباع شده: چوب هایی (معمولاً کاج یا نراد) که تحت فشار با مواد محافظ اشباع شده اند تا مقاومتشان افزایش یابد. وزن بیشتری دارند و نیاز به پوشش نهایی دارند.

آلاچیق های فلزی: استحکام و طراحی مدرن

آلاچیق های فلزی، به ویژه آلومینیوم و فولاد گالوانیزه، به دلیل استحکام بالا، دوام طولانی و قابلیت اجرای طرح های مدرن و مینیمال، گزینه ای جذاب برای پشت بام ها هستند.

• مزایا:
  • استحکام و دوام بالا: فلز مقاومت بسیار خوبی در برابر باد، باران و تنش های فیزیکی دارد.
  • وزن کمتر (به ویژه آلومینیوم): آلومینیوم به طور قابل توجهی سبک تر از فولاد و بسیاری از انواع چوب است که آن را برای پشت بام ها ایده آل می سازد.
  • نگهداری کمتر: فلزات مقاوم به خوردگی (مانند آلومینیوم یا فولاد گالوانیزه با پوشش رنگ کوره ای) نیاز به نگهداری کمتری نسبت به چوب دارند.
  • طراحی ظریف و مدرن: امکان ایجاد سازه هایی با پروفیل های باریک تر و ظریف تر، مناسب برای سبک های معماری مدرن.
• معایب:
  • انتقال حرارت: فلزات هادی حرارت هستند و در تابستان می توانند بسیار داغ و در زمستان بسیار سرد شوند (مگر اینکه از پوشش های مناسب برای سقف و بدنه استفاده شود).
  • احتمال زنگ زدگی (در فولاد): فولاد، حتی گالوانیزه، در صورت آسیب دیدن پوشش محافظ، مستعد زنگ زدگی است، به ویژه در محیط های مرطوب.
  • ظاهر سردتر: برخی افراد ممکن است ظاهر فلز را نسبت به چوب، سرد و کمتر صمیمی بدانند.
• انواع فلز مناسب:
  • آلومینیوم: سبک، مقاوم به خوردگی، قابل بازیافت. ایده آل برای ساخت آلاچیق در پشت بام به دلیل وزن کم. معمولاً با رنگ های پودری الکترواستاتیک پوشش داده می شود.
  • فولاد گالوانیزه: مستحکم تر از آلومینیوم اما سنگین تر و مستعد زنگ زدگی در صورت آسیب پوشش. نیاز به پوشش رنگ با کیفیت دارد.
  • فرفورژه (آهن کار شده): برای طرح های کلاسیک و سنتی استفاده می شود، بسیار سنگین است و نیاز به نگهداری دقیق برای جلوگیری از زنگ زدگی دارد. معمولاً برای پشت بام ها توصیه نمی شود مگر در ابعاد کوچک و با تایید سازه ای.

آلاچیق های پارچه ای یا سایبان ها: انعطاف پذیری و هزینه کمتر

این دسته شامل سازه های سبک با پوشش سقف از جنس پارچه های مقاوم یا متریال های مشابه است. سایبان های باز و بسته شونده (برقی یا دستی) نیز در این گروه قرار می گیرند.

• مزایا:
  • وزن بسیار کم: سبک ترین گزینه برای ایجاد سایه در پشت بام هستند و کمترین بار را به سازه تحمیل می کنند.
  • هزینه پایین تر: معمولاً هزینه ساخت یا خرید آن ها کمتر از آلاچیق های چوبی یا فلزی است.
  • سرعت اجرا: نصب آن ها سریع تر انجام می شود.
  • انعطاف پذیری: سایبان های جمع شونده امکان استفاده از آفتاب در مواقع دلخواه را فراهم می کنند. تنوع رنگ و طرح پارچه ها نیز بالاست.
• معایب:
  • مقاومت کمتر در برابر باد: سازه های پارچه ای، به ویژه در ابعاد بزرگ، در برابر بادهای شدید آسیب پذیرتر هستند.
  • دوام کمتر پارچه: پارچه ها (حتی انواع مقاوم مانند برزنت یا PVC) عمر مفید کمتری نسبت به چوب یا فلز دارند و ممکن است نیاز به تعویض دوره ای داشته باشند.
  • عدم حفاظت کامل در برابر باران: برخی پارچه ها ممکن است کاملاً ضدآب نباشند یا در بارندگی های شدید، آب از درزها نفوذ کند.
  • عدم امکان نصب تجهیزات سنگین: معمولاً نمی توان سیستم های گرمایشی، روشنایی سنگین یا فن های سقفی را به راحتی روی این سازه ها نصب کرد.
• انواع پوشش:
  • پارچه های برزنتی: مقاوم، ضدآب، تنوع رنگ.
  • پارچه های PVC: کاملاً ضدآب، مقاومت UV بالا، قابلیت چاپ طرح.
  • پارچه های نانو: دارای خواص خودتمیزشوندگی و مقاومت بالاتر.

کدام نوع آلاچیق برای بام شما مناسب تر است؟

انتخاب نهایی به عوامل مختلفی بستگی دارد:

• بودجه شما: آلاچیق های پارچه ای معمولاً ارزان ترین و آلاچیق های چوبی باکیفیت (ترمووود) یا فلزی (آلومینیوم) گران ترین گزینه ها هستند.
• ظرفیت باربری بام: اگر محدودیت وزنی جدی وجود دارد، آلاچیق های پارچه ای یا آلومینیومی گزینه های بهتری هستند.
• سبک معماری ساختمان و سلیقه شخصی: طرح آلاچیق باید با نمای کلی ساختمان هماهنگ باشد.
• میزان نیاز به نگهداری: اگر به دنبال گزینه ای کم دردسر هستید، چوب پلاست یا آلومینیوم انتخاب های مناسب تری نسبت به چوب طبیعی هستند.
• شرایط آب و هوایی منطقه: در مناطق بادخیز، سازه های فلزی یا چوبی مستحکم ارجحیت دارند. در مناطق با تابش شدید آفتاب، مقاومت پوشش سقف به UV اهمیت می یابد.

مشاوره با طراحان و سازندگان مجرب مانند تیم گلستان خندانی می تواند به شما در انتخاب بهترین گزینه متناسب با شرایط و نیازهایتان کمک کند.

طراحی و برنامه ریزی فضای آلاچیق روی بام

پس از انتخاب نوع کلی آلاچیق و اطمینان از امکان سنجی فنی و قانونی، نوبت به مرحله جذاب طراحی و برنامه ریزی دقیق فضا می رسد. این مرحله نقش کلیدی در کارایی، زیبایی و راحتی استفاده از آلاچیق شما در آینده خواهد داشت. ساخت آلاچیق در پشت بام فراتر از نصب یک سازه است؛ این فرآیند خلق یک محیط زندگی جدید است.

تعیین ابعاد و مکان یابی بهینه

اولین قدم در طراحی، تعیین ابعاد مناسب برای آلاچیق و انتخاب بهترین مکان برای قرارگیری آن روی سطح بام است.

• ابعاد آلاچیق:
  • کاربری مورد نظر: آیا آلاچیق فقط برای نشستن دو نفر است یا قصد دارید از مهمانان بیشتری پذیرایی کنید؟ آیا نیاز به فضایی برای میز ناهارخوری یا باربیکیو دارید؟ کاربری مورد نظر، حداقل ابعاد لازم را تعیین می کند.
  • فضای موجود بام: ابعاد آلاچیق باید متناسب با کل فضای بام باشد. نباید آنقدر بزرگ باشد که کل فضا را اشغال کند و مانع تردد یا اجرای فضای سبز شود، و نه آنقدر کوچک که کارایی لازم را نداشته باشد.
  • محدودیت های وزنی: ابعاد بزرگتر به معنی وزن بیشتر است. همواره محدودیت های اعلام شده توسط مهندس سازه را در نظر داشته باشید.
  • مبلمان: ابعاد مبلمانی که قصد دارید در آلاچیق قرار دهید را در محاسبات خود لحاظ کنید تا فضای کافی برای چیدمان و رفت و آمد وجود داشته باشد.
• مکان یابی:
  • مسیر وزش باد غالب: سعی کنید آلاچیق را در مکانی قرار دهید که کمتر در معرض بادهای شدید باشد یا از دیواره ها و بادشکن های مناسب استفاده کنید.
  • تابش آفتاب: جهت تابش آفتاب در ساعات مختلف روز و فصول مختلف سال را بررسی کنید. آیا می خواهید از آفتاب صبحگاهی بهره مند شوید یا سایه بعد از ظهر را ترجیح می دهید؟ مکان یابی و جهت گیری ورودی ها و دیواره ها باید بر این اساس تنظیم شود.
  • چشم انداز (View): بهترین چشم انداز موجود از بام را شناسایی کرده و آلاچیق را به گونه ای قرار دهید که حداکثر بهره را از آن ببرید.
  • دسترسی: محل قرارگیری آلاچیق باید به گونه ای باشد که دسترسی به آن از طریق درب یا راه پله بام آسان باشد و مانعی برای مسیرهای تردد اصلی روی بام ایجاد نکند.
  • تاسیسات موجود: از قرار دادن آلاچیق روی دریچه های تاسیساتی، تجهیزات سرمایشی/گرمایشی یا مسیر لوله ها و سیم کشی های مهم خودداری کنید یا پیش بینی لازم برای دسترسی به آن ها را انجام دهید.
  • حریم همسایگان: به قوانین مربوط به مشرفیت و حفظ حریم خصوصی همسایگان توجه کنید.
• نکته: تهیه یک پلان یا کروکی ساده از بام و جانمایی آلاچیق و سایر عناصر (مانند فضای سبز، مسیرها، مبلمان) روی آن، به تجسم بهتر فضا و تصمیم گیری دقیق تر کمک می کند.
  

انتخاب سبک طراحی: سنتی، مدرن یا تلفیقی؟

سبک طراحی آلاچیق باید با معماری کلی ساختمان، سلیقه شخصی شما و فضایی که می خواهید ایجاد کنید، همخوانی داشته باشد.

• سبک سنتی:
  • ویژگی ها: استفاده از چوب با کنده کاری ها و تزئینات، سقف های شیب دار با پوشش سفال یا طرح سفال، ستون های حجیم تر، رنگ های گرم.
  • مناسب برای: ساختمان هایی با نمای کلاسیک یا سنتی، افرادی که به دنبال فضایی نوستالژیک و صمیمی هستند.
• سبک مدرن:
  • ویژگی ها: خطوط صاف و مستقیم، استفاده از فلز (به ویژه آلومینیوم) یا ترکیب فلز و چوب (مانند ترمووود)، شیشه، رنگ های خنثی (سفید، خاکستری، مشکی)، سقف های مسطح یا با شیب کم، طراحی مینیمال و بدون تزئینات اضافی.
  • مناسب برای: ساختمان هایی با نمای مدرن، افرادی که به دنبال فضایی شیک، ساده و کاربردی هستند. ساخت آلاچیق در پشت بام با این سبک بسیار رایج است.
• سبک تلفیقی:
  • ویژگی ها: ترکیبی هوشمندانه از عناصر سنتی و مدرن. به عنوان مثال، استفاده از اسکلت فلزی مدرن با دیواره ها یا سقف چوبی، یا استفاده از مبلمان مدرن در یک آلاچیق با طرح نیمه سنتی.
  • مناسب برای: ایجاد فضایی منحصربه فرد و شخصی سازی شده، پل زدن بین معماری ساختمان و سلیقه کاربر.
• سبک روستیک:
  • ویژگی ها: استفاده از چوب های طبیعی با ظاهر خام و کمتر پرداخته شده، سنگ، بافت های زمخت، حس نزدیکی به طبیعت بکر.
  • مناسب برای: ایجاد فضایی دنج و طبیعی، علاقه مندان به سبک های غیررسمی و ارگانیک.

عناصر طراحی که باید در نظر گرفته شوند:

• شکل کلی: مربع، مستطیل، چند ضلعی، دایره ای.
• نوع سقف: مسطح، شیب دار (یک طرفه، دو طرفه، چهار طرفه)، گنبدی، متحرک (پارچه ای).
• دیواره ها: باز (فقط ستون)، نیمه باز (نرده یا دیواره کوتاه)، بسته (شیشه، چوب، پرده). دیواره ها می توانند ثابت یا متحرک (مانند شیشه های تاشو یا کرکره) باشند.
• کف سازی: استفاده از کف پوش های مناسب فضای باز مانند چوب پلاست، ترمووود، سنگ یا سرامیک های فضای باز که با کف اصلی بام فاصله داشته باشند تا آب به راحتی از زیر آن ها عبور کند (اجرای خشک).
• رنگ: انتخاب رنگ اسکلت، سقف، دیواره ها و کف پوش باید هماهنگ بوده و با محیط اطراف (رنگ نما، فضای سبز) تناسب داشته باشد.
• نورپردازی: طراحی سیستم روشنایی مناسب برای استفاده از آلاچیق در شب، شامل نورپردازی عمومی، تاکیدی و دکوراتیو.

همکاری با یک طراح یا معمار منظر می تواند به شما در خلق طرحی ایده آل که تمام جنبه های عملکردی و زیبایی شناختی را در بر بگیرد، کمک شایانی نماید.

انتخاب مصالح ایده آل برای ساخت آلاچیق در پشت بام

انتخاب مصالح مناسب، یکی از تصمیمات کلیدی در فرآیند ساخت آلاچیق در پشت بام است که بر وزن نهایی، دوام، زیبایی، هزینه و میزان نیاز به نگهداری سازه تاثیر مستقیم دارد. با توجه به شرایط خاص پشت بام (محدودیت وزن، قرارگیری در معرض عوامل جوی شدید)، این انتخاب اهمیت دوچندانی پیدا می کند.

ملاحظات اصلی در انتخاب مصالح:

1. وزن: مهم ترین فاکتور! مصالح باید تا حد امکان سبک باشند تا بار مرده اضافی بر سازه ساختمان به حداقل برسد.
2. دوام و مقاومت: مقاومت در برابر رطوبت، باران، برف، تابش شدید UV خورشید، تغییرات دما و بادهای شدید ضروری است.
3. نگهداری: مصالحی که نیاز به نگهداری کمتر و آسان تری دارند، در بلندمدت آسایش بیشتری را فراهم می کنند.
4. زیبایی و هماهنگی: ظاهر مصالح باید با سبک طراحی آلاچیق و معماری ساختمان همخوانی داشته باشد.
5. هزینه: بودجه پروژه نقش تعیین کننده ای در انتخاب نوع مصالح دارد.
6. دسترسی و اجرا: امکان حمل آسان مصالح به پشت بام و سهولت اجرا نیز باید مد نظر قرار گیرد.

بررسی مصالح برای بخش های مختلف آلاچیق:

• اسکلت (ستون ها و تیرها):
  • آلومینیوم: بهترین گزینه از نظر وزن کم و مقاومت عالی در برابر خوردگی. ایده آل برای پشت بام. نیاز به پوشش رنگ پودری دارد.
  • فولاد گالوانیزه: مستحکم اما سنگین تر از آلومینیوم. نیاز به پوشش رنگ باکیفیت برای جلوگیری از زنگ زدگی دارد. در صورت تایید مهندس سازه قابل استفاده است.
  • ترمووود: چوب فرآوری شده، سبک تر از چوب های معمولی و مقاوم در برابر عوامل جوی. زیبایی طبیعی دارد اما ممکن است به مرور زمان نیاز به تجدید پوشش محافظ داشته باشد.
  • چوب پلاست (WPC): مقاوم در برابر رطوبت و حشرات، نگهداری کم، وزن متعادل. ظاهر آن ممکن است به اندازه چوب طبیعی جذاب نباشد.
  • چوب های معمولی (اشباع شده یا نشده): معمولاً به دلیل وزن بالا و نیاز به نگهداری زیاد، برای اسکلت اصلی در پشت بام کمتر توصیه می شوند مگر در طرح های خاص و با تایید سازه ای دقیق.
• پوشش سقف:
  • ورق های پلی کربنات: سبک، شفاف یا نیمه شفاف (برای عبور نور)، مقاوم در برابر ضربه و UV، انعطاف پذیر. یکی از رایج ترین گزینه ها برای سقف آلاچیق پشت بام.
  • پارچه های مقاوم (برزنت، PVC، نانو): بسیار سبک، هزینه کمتر، قابلیت جمع شوندگی (در سایبان ها). عمر مفید کمتر و مقاومت پایین تر در برابر باد شدید.
  • ساندویچ پانل سقفی: دارای لایه عایق حرارتی و صوتی، وزن نسبتاً کم، آب بندی خوب. ظاهر صنعتی تری دارند.
  • ورق های فلزی سبک (مانند آلومینیوم رنگی): بادوام، سبک، آب بندی مناسب. ممکن است در باران صدا ایجاد کنند و هادی حرارت هستند.
  • شینگل (آسفالتی): ظاهری شبیه سفال دارد اما بسیار سبک تر است. نیاز به زیرسازی مناسب دارد.
  • سفال یا ورق طرح سفال: معمولاً به دلیل وزن بسیار بالا برای پشت بام توصیه نمی شوند، مگر در موارد خاص و با تقویت اساسی سازه.
  • پوشش های گیاهی (سقف سبز): در صورت طراحی روف گاردن گسترده، می توان بخشی از سقف آلاچیق را نیز سبز کرد، اما این کار وزن قابل توجهی اضافه می کند و نیاز به زیرسازی و ایزولاسیون بسیار دقیق دارد.
• دیواره ها (در صورت وجود):
  • شیشه سکوریت یا لمینت: برای ایجاد دید کامل و محافظت در برابر باد و باران. وزن قابل توجهی دارد. سیستم های تاشو یا ریلی انعطاف پذیری بیشتری ایجاد می کنند.
  • ترمووود یا چوب پلاست: برای ایجاد دیواره های نیمه باز، نرده یا کرکره های چوبی.
  • ورق های پلی کربنات: به عنوان جداره های سبک و نیمه شفاف.
  • پرده های پارچه ای مخصوص فضای باز: برای ایجاد حریم خصوصی موقت و کنترل نور.
• کف سازی:
  • چوب پلاست (WPC): گزینه ای عالی برای کف، مقاوم، کم نگهداری، حس خوب راه رفتن.
  • ترمووود: زیبا و طبیعی، نیاز به نگهداری دوره ای.
  • کاشی یا سرامیک پرسلانی فضای باز: بادوام، مقاوم، تنوع طرح و رنگ. نیاز به زیرسازی دقیق دارد.
  • سنگ های طبیعی یا مصنوعی (نوع سبک): زیبا و بادوام، اما معمولاً سنگین تر و گران تر هستند.
  • کف پوش های لاستیکی یا PVC: سبک، ایمن، مقاوم.

جدول مقایسه مصالح اصلی اسکلت آلاچیق برای پشت بام:

مصالح اسکلت	وزن تقریبی	مقاومت به خوردگی	نیاز به نگهداری	هزینه تقریبی	مزایا	معایب
آلومینیوم	بسیار کم	عالی	کم	بالا	سبک ترین، ضد زنگ، مدرن	هزینه اولیه بالا، نرم تر از فولاد
فولاد گالوانیزه	متوسط تا زیاد	خوب (با پوشش)	متوسط	متوسط	استحکام بالا، هزینه مناسب	سنگین تر، احتمال زنگ زدگی در صورت آسیب پوشش
ترمووود	کم تا متوسط	خوب	متوسط	بالا	زیبا، طبیعی، مقاوم نسبی به عوامل جوی	نیاز به تجدید پوشش، هزینه بالا
چوب پلاست (WPC)	متوسط	عالی	کم	متوسط تا بالا	کم نگهداری، مقاوم به رطوبت، ظاهر چوب نما	ظاهر کمتر طبیعی نسبت به چوب، انبساط حرارتی

نکته: وزن و هزینه تقریبی بوده و به ضخامت، ابعاد و کیفیت مصالح بستگی دارد.

توصیه گلستان خندانی: برای ساخت آلاچیق در پشت بام، اولویت را به مصالح سبک و بادوام مانند آلومینیوم برای اسکلت، پلی کربنات یا پارچه های مقاوم برای سقف، و چوب پلاست یا ترمووود برای کف سازی و دیواره ها بدهید. همواره پیش از انتخاب نهایی مصالح، با مهندس سازه و طراح خود مشورت کنید.

پرسش و پاسخ های متداول 

در این بخش به برخی از سوالات رایج در مورد ساخت آلاچیق در پشت بام پاسخ می دهیم.

آیا برای هر پشت بامی می توان آلاچیق ساخت؟

خیر، لزوماً برای هر پشت بامی نمی توان آلاچیق ساخت یا ممکن است محدودیت هایی وجود داشته باشد. مهم ترین عامل، ظرفیت باربری سازه ساختمان است. بام باید توانایی تحمل وزن اضافی آلاچیق، مبلمان، افراد و بارهای محیطی (برف، باد) را داشته باشد. این موضوع باید حتماً توسط مهندس سازه پس از بررسی دقیق نقشه ها و وضعیت ساختمان تایید شود. همچنین، قوانین و ضوابط شهرداری منطقه نیز ممکن است محدودیت هایی از نظر ابعاد، ارتفاع یا نوع کاربری برای ساخت آلاچیق روی بام تعیین کرده باشند.

وزن مجاز برای اضافه کردن به پشت بام چقدر است؟

مقدار وزن مجازی که می توان به پشت بام اضافه کرد، برای هر ساختمان متفاوت است و به طراحی اولیه سازه، نوع سقف، مصالح به کار رفته و وضعیت فعلی ساختمان بستگی دارد. این عدد باید توسط مهندس سازه و بر اساس محاسبات دقیق فنی تعیین شود. به هیچ عنوان نباید به صورت تخمینی یا بر اساس شنیده ها عمل کرد، زیرا بارگذاری بیش از حد مجاز می تواند خطر فروریختن سقف را به همراه داشته باشد.

بهترین متریال برای آلاچیق پشت بام چیست؟

“بهترین” متریال به اولویت های شما (وزن، هزینه، دوام، زیبایی، نگهداری) و شرایط خاص پروژه بستگی دارد. اما با توجه به اولویت سبک بودن برای پشت بام، آلومینیوم برای اسکلت یکی از بهترین گزینه هاست. برای سقف، ورق های پلی کربنات به دلیل سبکی، شفافیت و مقاومت مناسب، بسیار محبوب هستند. پارچه های مقاوم نیز گزینه های بسیار سبکی محسوب می شوند. برای کف سازی و دیواره ها، چوب پلاست (WPC) و ترمووود گزینه های رایج و مناسبی هستند که تعادل خوبی بین زیبایی، دوام و وزن ارائه می دهند.

آیا ساخت آلاچیق روی بام نیاز به مجوز دارد؟

بله، در اکثر قریب به اتفاق موارد، ساخت آلاچیق در پشت بام نیازمند کسب مجوز رسمی از شهرداری و طی کردن مراحل قانونی مربوطه است. این کار مستلزم تهیه نقشه های مهندسی و تایید آن ها توسط مراجع ذیصلاح می باشد. اقدام به ساخت بدون مجوز می تواند منجر به جریمه های سنگین و حتی دستور تخریب سازه شود.

چگونه از نفوذ آب به سقف زیرین جلوگیری کنیم؟

این یکی از مهم ترین دغدغه هاست. برای جلوگیری از نفوذ آب باید:

1. از سلامت کامل لایه آب بندی (ایزوگام) اصلی بام اطمینان حاصل کرد و در صورت نیاز آن را ترمیم یا تقویت نمود.
2. از آسیب رساندن به لایه ایزولاسیون در حین ساخت جلوگیری کرد.
3. محل اتصال پایه های آلاچیق به بام را با دقت بسیار بالا و با استفاده از مصالح آب بند کننده مناسب (مانند ماستیک های پلی یورتان) ایزوله کرد.
4. سیستم زهکشی کارآمدی برای هدایت آب باران و آبیاری (در صورت وجود روف گاردن) به سمت ناودان ها طراحی و اجرا نمود.
5. پوشش سقف آلاچیق را به درستی و با همپوشانی کافی و استفاده از اتصالات آب بند نصب کرد.
6. بازرسی های دوره ای برای اطمینان از عملکرد صحیح سیستم آب بندی و زهکشی انجام داد.

هزینه تقریبی ساخت آلاچیق در پشت بام چقدر است؟

همانطور که در بخش مربوطه توضیح داده شد، هزینه بسیار متغیر است و به عواملی چون ابعاد، مصالح، پیچیدگی طرح، دستمزد و… بستگی دارد. ارائه یک بازه قیمتی دقیق بدون دانستن جزئیات پروژه دشوار است. با این حال، به طور کلی، ساخت آلاچیق در پشت بام به دلیل نیاز به محاسبات دقیق تر، مصالح سبک تر (که گاهی گران ترند)، ملاحظات ایمنی و آب بندی ویژه، و حمل مصالح به ارتفاع، معمولاً هزینه بیشتری نسبت به ساخت آلاچیق مشابه در سطح زمین دارد. برای برآورد دقیق، مشاوره با متخصصان و دریافت پیش فاکتور ضروری است.

نتیجه گیری

ساخت آلاچیق در پشت بام، فرصتی استثنایی برای تبدیل یک فضای بلااستفاده شهری به مکانی سرسبز، دنج و کاربردی است. این سازه می تواند به عنوان قلب تپنده یک روف گاردن عمل کرده و محلی برای آرامش، دورهمی های دوستانه، لذت بردن از منظره شهر و ارتباط دوباره با طبیعت باشد. همانطور که در این راهنمای جامع بررسی کردیم، تحقق این رویا نیازمند برنامه ریزی دقیق، توجه به الزامات فنی و قانونی، انتخاب هوشمندانه مصالح و اجرای اصولی و ایمن است.

گلستان خندانی به عنوان مرجع تخصصی در زمینه انواع گیاهان آپارتمانی و باغی، گلدان های تزئینی و خدمات نگهداری گیاهان، مفتخر است که دانش و تجربه خود را در زمینه طراحی و اجرای فضاهای سبز و سازه های مرتبط مانند آلاچیق در پشت بام نیز در اختیار شما قرار دهد. ما بر این باوریم که با برنامه ریزی صحیح و کمک گرفتن از متخصصان، می توانید رویای داشتن یک بهشت کوچک بر فراز شهر را به واقعیت تبدیل کنید.